Alzheimer

‘Wil je ook een bitterbal?’ vraagt ze. We zitten samen iets te drinken en te knabbelen in het restaurant van het verzorgingstehuis. ‘Nee oma, ik eet al een tijdje geen vlees meer’. ‘Helemaal niet?’ ze kijkt me inschattend aan. ‘Nee, oma. Helemaal niet meer…’

‘Ik ook niet.’ zegt ze terwijl ze nog een bitterbal in haar mond stopt en fanatiek begint te kauwen. Gelukkig moeten we er samen om lachen. Lachen doen we altijd veel, terwijl er eigenlijk vaak niet meer zoveel te lachen valt. Het is een treurige situatie. Over veel dingen kunnen we niet meer praten, ondanks dat ze nog goed uit haar woorden komt. Ze is gewoon al een heleboel kwijt en vergeten. Toch doet ze het nog heel goed voor een dame van tachtig die al meer dan vijf jaar Alzheimer heeft. 

Wanneer we haar later terugbrengen naar haar kamertje op de gesloten afdeling ga ik even naar de badkamer. Daar zie ik de parfum staan, die ze al jaren gebruikt. Ik pak het flesje en ruik eraan. Het doet me denken aan vroeger, toen alles nog zo simpel was. Dat ik als klein meisje bij oma en opa ging slapen en hoeveel lol we dan samen hadden. Want bij oma mocht nou eenmaal alles. En hoe ik in mijn pyjama de hele dag met zo’n fluffy regenboog plumeau door het huis liep te huppelen. En dan twintig keer over iedere rand en richel zwaaide met mijn unicorn-plumeau.

Een vrij ongewone bezigheid, maar het feit dat oma toen al gewoon meedeed en ook in haar pyjama met zo’n zelfde plumeau achter me aan huppelde, laat zien dat ze mij altijd het gevoel gaf dat alles gewoon kon. Dat ik alles mocht zijn wat ik wilde zijn. Al mijn (mismaakte) kunstwerken van papier hebben nog tot haar verhuizing in huis opgehangen. Zodat iedereen ze kon zien. Want hoe mismaakt ze vaak ook waren, zij vond ze prachtig. En opa trouwens ook. Dat is wat oma’s en opa’s doen: mismaakte kunstwerken prachtig vinden.

Voordat ik de badkamer verlaat, spuit ik een beetje aan de binnenkant van mijn polsen. Het is een gek idee dat ik me nog zoveel leuks kan herinneren over haar, maar zij waarschijnlijk niet meer over mij. Het maakt me vaak verdrietig. Soms zou ik haar zo mee naar huis willen nemen, maar dat kan natuurlijk niet. Ze heeft dag en nacht zorg nodig en dat kan ik haar niet geven. 

Ondanks dat ze nog heel goed is, zie je dat het toch steeds een beetje slechter gaat. Het rare is dat je dan onbewust elke keer een beetje afscheid neemt. Telkens als zij weer afscheid neemt van herinneringen, lijkt het alsof ik dat zelf ook doe. Dat is eigenlijk heel verdrietig, maar het gaat vanzelf. Alsof je hersenen je willen beschermen tegen al hetgeen dat nog gaat komen.  

Dat er een moment zal zijn waarop ze werkelijk geen flauw idee meer heeft wie ik ben. Dat ik haar kamertje binnenloop en dat ze me vol paniek zal aanstaren omdat er ‘n wildvreemde vrouw in haar kamer staat. Daarom probeer ik alles maar voor ons tweetjes te onthouden en hoop ik dat dat moment nog even weg mag blijven.

Wanneer ik op bezoek ga en zie waar mensen zoals mijn oma terecht komen word ik altijd een beetje stil. Zelfs de verzorgers die voor deze zorg gestudeerd hebben, hebben vaak geen flauw idee hoe ze met deze mensen moeten omgaan. Daar komt bij dat er door veranderingen en bezuinigingen geen ruimte meer is voor menselijke dingen. Het is schrijnend om te zien hoe deze betekenisvolle generatie wordt weggestopt. De helft die er rondwandelt weet niet meer waar het Noorden is, sommigen zitten de hele dag uit het raam te staren. Ik vraag me dan wel eens af of deze mensen zich soms toch nog bewust zijn van alles en verdrietig zijn over hun lot. Want ik word er wel verdrietig van in hun plaats.

Oma is zich vanaf het begin van haar ziekte heel bewust over hetgeen haar te wachten staat. Dat ze Alzheimer heeft en dat ze dingen vergeet. Daarom zegt ze dan wel eens: ‘ik weet het gewoon soms even niet meer zo goed’. En dan zei ik altijd: ‘nee oma, ik ook niet.’

Wat ook zo is. 

Photo by Adnan Uddin from Pexels